Τα προϊστορικά ελαιοτριβεία
Αρχικά η παραγωγή ελαιόλαδου γινόταν στα νοικοκυριά .κάθε οικογένεια φρόντιζε να παράγει την ποσότητα λαδιού που χρειάζεται, για το λόγο αυτό χρησιμοποιούσαν λίθινα δοχεία(γουδιά) με απλό σπάσιμο και θέρμανση του καρπού.
Με τη δημιουργία των πρώτων ελαιοτριβείων ο καρπός συνθλίβεται χειρωνακτικά .Οι ελιές τοποθετούνται σε μεγάλες πέτρινες πλάκες στις οποίες ασκείται πίεση με μια σφαιρική πέτρα .Στη συνέχεια ο πολτός της ελιάς μεταφέρεται στα πιεστήρια. Τα πιεστήρια είχαν σα βάση μια μεγάλη λίθινη αβαθή λεκάνη σε κυκλικό ή ορθογώνιο σχήμα. Η συμπίεση γινόταν με τη χρήση λίθινου βάρους που ήταν τοποθετημένο στο άκρο ξύλινης δοκού το οποίο τραβάει προς τα κάτω.
Στον Ελλαδικό χώρο εισάγεται κατά τους κλασικούς χρόνους ο κυλινδρικός σπαστήρας . Στην ελληνιστική περίοδο η σύθλιψη του καρπού γίνεται με τον περιστροφικό μύλο. Ο περιστροφίκος μύλος αποτελεί ένα τύπο ελαιόμυλου ο οποίος ονομάζεται trapetum.(ελληνικής προέλευσης λέξη που προέρχεται από το ρήμα τρέπω=γυρίζω.)
Ο τύπος αυτός ελαιόμυλου αποτελείται από δύο μυλόπετρες με κυρτές τις εξωτερικές τους επιφάνειες. Οι μυλόπετρες περιστρέφονται με τη βοήθεια χοντρών δοκαριών ορθογώνιας διατομής και αλέθουν τον ελαιόκαρπο.
Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους εμφανίζεται μια καινούρια μορφή ελαιόμυλου ο οποίος ονομάζεται mola olearia. Αποτελείται από μια ή δύο κυλινδρικές μυλόπετρες οι οποίες στηρίζονται συνήθως σε ένα μεγάλο κατακόρυφο άξονα .Σε άλλης μορφής ελαιόμυλου χρησιμοποιείται μυλόπετρα η οποία στηρίζεται σε σιδερένιο πάσσαλο.
Στη βυζαντινή εποχή γινόταν χρήση και του ελαιόμυλου trapetum αλλά και του mola olearia.
Μετά την βιομηχανική επανάσταση του 18ου αιώνα στην Ευρώπη ξεκίνησε ο εξοπλισμός των ελαιοτριβείων με μηχανές. Στην Ελλάδα ξεκινάει ο εξοπλισμός στα τέλη 19ου αιώνα με μηχανήματα ξένων και ελληνικών μηχανουργείων του Πειραιά και άλλων αστικών κέντρων.
Συναντάμε 4 τύπους ελαιοτριβείων. Ο πρώτος ονομάζεται προβιομηχανικό ζωοκίνητο και επικρατεί στην Ελλάδα έως το 1970. Σ' αυτόν τοποθετούνται μεταλλικές πρέσες, βίντσια και άλλα μεταλλικά στοιχεία. Ο δεύτερος τύπος είναι το προβιομηχανικό υδροκίνητο, ο οποίος είναι γνωστός ήδη από τα βυζαντινά χρόνια. Γενικευμένη χρήση αυτού του τύπου έχουμε από το 10ο αιώνα, πηγή ενέργειας για τη λειτουργία του αποτελεί το νερό. Με το νερό κινείται ένας μεγάλος τροχός με πτερύγια που σε συνδυασμό με γρανάζια και ιμάντες ξεκινάει η λειτουργία του μύλου. Η τρίτη κατηγορία ελαιοτριβείου είναι τα ατμοκίνητα. Η κίνηση του μύλου πραγματοποιείται με τη δύναμη του ατμού. Το πρώτο ατμοκίνητο ελαιοτριβείο στην Ελλάδα εμφανίζεται το 1870.Τελευταία κατηγορία ελαιοτριβείου και πιο εξελιγμένη αποτελούν τα πετρελαιοκίνητα ή ντιζελοκίνητα ελαιοτριβεία. Εμφανίζονται τον 20ο αιώνα και με τη χρήση του πετρελαίου γίνεται η λειτουργία των μηχανών. Σ' αυτή την κατηγορία ελαιοτριβείου το αλώνι του μύλου είναι από σίδερο και οι μυλόπετρες είναι κατασκευασμένες από σκληρότερη πέτρα ,ενώ οι πρέσες λειτουργούν με υδραυλική ενέργεια.